geplaatst
Mensen met een dwangstoornis reageren maar matig op antidepressiva. Na uitvoerig promotie-onderzoek pleit psychiater Damiaan Denys voor een nieuwe visie op de ziekte: het is een angststoornis in combinatie met een verslaving. Met andere medicijnen boekte hij resultaat bij onbehandelbaar geachte patiënten.
“Ik zou mijn baby kunnen doden, zonder dat hij het zou merken,” was de akelige gedachte die een pasbevallen vrouw bekroop. Ze was het absoluut niet van plan, maar de mogelijkheid beangstigde haar. In het begin wist ze nog zeker dat ze het nooit zou doen, maar omdat de gedachte steeds dwangmatiger terugkeerde, begon ze daaraan te twijfelen.
Anderen zijn doodsbenauwd om besmet te raken en moeten continu alles schoonmaken, of rijden alle wegen af om te controleren of ze iemand hebben aangereden. Ze zijn extreem perfectionisch, twijfelen buitensporig, komen het huis niet uit omdat ze deuren en sloten steeds weer moeten controleren, moeten alles symmetrisch of twee keer doen of kunnen niet stoppen met alles te ordenen, verzamelen of tellen. Doen ze dat niet, dan overvalt hen een sterke angst dat er iets verschrikkelijks zal gebeuren. Om die angst tijdelijk te verlichten moeten ze wéér teruglopen om de voordeur te controleren.
Ongeveer een op vijftig Nederlanders zit gevangen in een eindeloze herhaling van dwanggedachten en dwanghandelingen, ook wel obsessieve-compulsieve stoornis genoemd. “De patiënten herinneren zich wel dat ze de deur op slot hebben gedaan. Maar het probleem is dat je het nooit zeker weet. Patiënten met dwangstoornissen zijn geobsedeerd door zekerheid,” vertelt de Vlaamse psychiater Damiaan Denys, die volgende week aan de Universiteit van Utrecht promoveert op een nieuwe aanpak van de stoornis.
“Het is iets wat je vooral niet moet krijgen,” verzekert de psychiater. “Ten eerste omdat de stoornis ieder detail en iedere seconde van je leven kan beheersen. Van hoeveel tellen je je linkeronderbeen wast tot de richting waarop je margarine – altijd hetzelfde merk – op je boterham smeert.” De aandoening beperkt iemands leven tot het dagelijks afwerken van een minitieus draaiboek. Het tweede beklemmende feit: “Slechts een op de tien mensen komt er echt vanaf.”
Het gangbare idee is dat de dwangstoornis – net als depressie - ligt aan een verstoring van de hersenstof serotonine. Dit idee bestaat omdat sommige patiënten gebaat zijn bij antidepressieve medicijnen die zorgen voor meer serotonine in de hersenen. Toch reageert de helft van de patiënten niet op die medicijnen en bij de rest is er slechts een gedeeltelijke afname van de klachten. “Neem bijvoorbeeld de man die continu het nieuws moest volgen om te voorkomen dat hij iets belangrijks zou missen, ook ‘s nachts. Met medicatie komt hij normaal aan zijn slaap toe, maar moet hij nog steeds de hele dag nieuws kijken. Andere mensen krijgen wel wat meer tijd voor hun eigen leven.”
Hoewel dat iemands leven enorm verbetert, blijft de winst te klein, en voorbehouden aan te weinig patiënten. Damiaan Denys heeft daarom voorbij de serotonine-hypothese gezocht, en gevonden. Hij ontdekte bij mannelijke patiënten onder meer een genetische afwijking die leidt tot meer dopamine in de hersenen. Dopamine is, net als serotonine, een stof die de communicatie tussen de hersencellen verzorgt.
Op hersenscans van patiënten zag Denys inderdaad een overactief dopamine-systeem, en wel in dezelfde hersengebieden die ook bij verslaving op hol zijn geslagen. Hun hersenpatronen lijken dus verdacht veel op die van verslaafden, aldus Denys. “Die gelijkenis zie je ook in het gedrag. Het is een dwangmatige herhaling. De patiënt vindt het vervelend, wil het niet, maar doet het toch weer. Niet om een prettig gevoel te krijgen, maar om de nare gevoelens te verminderen. Het is een angststoornis waarbij je verslaafd raakt aan de handelingen die de angst en onrust tijdelijk wegnemen.”
Als het dopamine-systeem inderdaad overactief is, dan zou het helpen om het te remmen. Twintig patiënten die geen baat hadden bij de gebruikelijke antidepressiva, deden mee aan de proef op de som en namen naast de antidepressiva ook dopamine-remmende medicijnen (antipsychotica). Met opmerkelijk resultaat: acht van hen knapten aanzienlijk op. Ze hadden geen ernstige bijwerkingen en het effect trad na een week of vijf op – dat is relatief snel.
Als de nieuwe behandeling helpt bij sommige ‘onbehandelbare’ patiënten, dan is het wellicht ook zinvol voor patiënten die nog niet eerder zijn behandeld. Denys: “Dat zijn we nu aan het onderzoeken. We zoeken hiervoor negentig patiënten die nog geen antidepressiva gebruiken, die direct met deze combinatie willen beginnen. We hopen dat het effect groter is en sneller inzet, bij meer mensen.”
-------------------- People are like pieces of a puzzle. We all fit together, but not all of us connect. Berichten: 6985 | Plaats: Zeist | Geregistreerd: Jul 2002
| IP: Gelogd |
UBBFriend: Email deze pagina naar iemand!
Printer-versie van dit onderwerp
