Je hebt van die geboren hardlopers. Ochtend of avond, stoep of strand: ze lopen zich in het zweet. Die is gek, denk je. Of verslaafd. En ja hoor, de renner spreekt over high worden, de trance tijdens het rennen en over afkickverschijnselen als hij een keer aan huis gekluisterd is.
Ook muizen rennen wat af. Als je ze in een kooitje zet, dan draait hun tredmolen al snel zo’n drie kilometer per dag. Door steeds de fanatiekste muizen te selecteren en die zich te laten voortplanten, kweekten Amerikaanse zoölogen extra sportieve muizen. Binnen 29 generaties dreef de hardloop-elite de kilometerteller dagelijks naar acht en een half.
Wat is het nu dat die doorgefokte renmuizen voortdrijft, wilden Justin Rhodes en collega’s van de Amerikaanse University of Wisconsin weten. In het genetisch materiaal van de muizen vonden ze geen verschillen, wel bleken bepaalde hersengebieden bij de renners meer of minder actief dan bij de gewone muizen. Onder andere het verslavingscircuit van de renmuizen reageerde anders.
In het onderzoek konden zowel de gewone als de renmuizen zes dagen lang zoveel rennen als ze wilden. De zevende dag was echter een rustdag voor de helft van beide groepen, die dan een schot aantroffen voor het tunneltje naar hun tredmolen. “De renmuizen die ineens niet meer mochten rennen, hadden in enkele hersendelen extreem verhoogde activiteit,” zegt Rhodes. “Dit waren dezelfde hersengebieden die actief worden als je verslaafde ratten hun dagelijkse cocaïne, morfine, alcohol of nicotine onthoudt.”
Normaal gesproken beloont het verslavingscircuit – eigenlijk ‘beloningscircuit’ – gedrag dat goed is voor onze overleving (zoals eten, drinken) of voor de overleving van onze genen (seks bijvoorbeeld). Een lekker gevoel motiveert ons om dit gedrag te herhalen. Stoffen als heroïne kapen deze gebieden door ze sterker te prikkelen dan een broodje kaas dat ooit zal kunnen.
Alle muizen rennen, vertelt Rhodes. Kennelijk prikkelt het bij alle muizen het beloningscentrum. Maar bij de renmuizen slaat de motivatie om naar hunkering, concluderen de onderzoekers uit de metingen aan muizenhersenen. Ze ‘craven’ het rennen zoals een verslaafde naar zijn shot hunkert.
Of ook mensen verslaafd kunnen raken aan hardlopen, is de vraag. Verslavingsdeskundige Ton Schoffelmeer van de Vrije Universiteit in Amsterdam is in ieder geval terughoudend: “Het is populair om overal het etiket ‘verslaving’ op te plakken. Maar echte verslaving is een hersenziekte, een ziekte waarbij de hersenen blijvend veranderen. Nicotine en alcohol kunnen dat doen, net als opiaten zoals heroïne, en psychostimulantia als cocaïne en amfetaminen. In mindere mate geldt dit ook voor hasj en misschien moeten we vetzucht ook meetellen. Voor de rest is het een groot schemergebied.”