Het kabinet stelt 52 miljoen euro beschikbaar voor de bouw van de grootste radiotelescoop ter wereld, die in Drenthe zal verrijzen. Dat heeft de ministerraad vrijdag besloten.
In oktober dreigde de rijkssubsidie nog niet door te gaan na een negatief oordeel van de adviescommissie die zich over de subsidieverdeling boog.
Destijds reageerde directeur Eugčne de Geus van Astron (Stichting Astronomisch Onderzoek in Nederland), die het project zal begeleiden, nog zeer verongelijkt op het advies, maar met de toekenning van de subsidie is hij nu bijzonder ingenomen.
”Een fantastisch begin natuurlijk voor LOFAR”, zoals het project heet. ”Het project heeft een begroting van in totaal 148 miljoen euro. Met deze subsidie en de individuele bijdragen van de 18 organisaties in het consortium gaan we LOFAR bouwen, dat is nu zeker.
Daarmee zal Nederland een prominente rol gaan spelen in onderzoek op het gebied van sensornetwerken. Ook de sterrenkunde, de geofysica en onderzoek in de precisielandbouw krijgen hiermee een impuls voor nieuw onderzoek. Bovendien verwachten wij aanzienlijke commerciële spin-off te kunnen realiseren in de loop van het project”.
Honderd malen gevoeliger dan voorgangers Lofar moet de grootste radiotelescoop ter wereld worden en de eerste in de wereld die zeer zwakke signalen uit het heelal kan ontvangen. Die waarnemingen kunnen fundamentele informatie opleveren over de vorming en evolutie van sterren en sterrenstelsels.
Het initiatief voor dit digitale wonder vloeit voort uit nieuwe ontwikkelingen in computerkracht, digitale technieken en dataverwerking, die het mogelijk maken om een telescoop te bouwen die honderd maal gevoeliger is en beelden zal leveren die honderd maal scherper zijn dan van alle voorgaande telescopen in dit frequentiegebied.
De digitale aanpak biedt ook veel meer flexibiliteit, wat zal leiden tot nieuwe soorten waarnemingen die met de huidige telescopen onmogelijk zijn. Zo zal de telescoop simultaan in meerdere richtingen kunnen ‘kijken’ en wordt het in principe mogelijk om de hele hemel continu in kaart te brengen.
De telescoop zal het hart gaan vormen van een nieuw netwerk van ongeveer honderd stations met 25.000 antennes. Langs denkbeeldige lijnen moet dat netwerk vanuit Borger-Odoorn uit richting Noordzee, de Utrechtse Heuvelrug, het IJsselmeer en Duitsland gaan uitwaaieren.
De afbeelding boven geeft een impressie van een mogelijk LOFAR station in een Nederlands landschap. De antennes zijn hier extra goed zichtbaar gemaakt, maar kunnen zullen door bijvoorbeeld kleur en afmeting (slechts 1-2 meter hoog) nauwelijks opvallen.
Alle antennestations worden met een breedbandverbinding aan de centrale supercomputer in Drenthe gekoppeld. Zo kan het netwerk, Low Frequency Array (LOFAR) genaamd, in het lage frequentiegebied (10-250 MHz) signalen uit het heelal opvangen.