De muziekindustrie verkeert in een diepe crisis. De afgelopen jaren zagen de platenmaatschappijen hun omzetten fors afnemen. Er worden steeds minder cd?s verkocht. Deze omzetdaling is voor een belangrijk deel het gevolg van het kopieren van muziek. Waarom zou je nog de regen trotseren voor een bezoek aan de platenzaak als je alle nieuwe cd?s ook gewoon vanuit je luie stoel gratis kunt downloaden, zo lijken veel consumenten te denken.
De filmstudio?s vrezen dat hen een vergelijkbaar scenario te wachten staat. Nu steeds meer mensen de beschikking hebben over breedbandinternet en een dvd-brander wordt het een stuk eenvoudiger om films te kopieren. Bovendien komt het regelmatig voor dat films die nog niet in de bioscoop te zien zijn, al op internet circuleren. In oktober vorig jaar waren kopieen van de film ?Phileine zegt sorry? bijvoorbeeld al voor de premiere via nieuwsgroepen te downloaden.
De filmindustrie neemt maatregelen om de piraterij te bestrijden. In de Verenigde Staten worden bioscoopmedewerkers voorzien van nachtkijkers zodat zij mensen uit de zaal kunnen plukken die met een camcorder een opname maken van de film. Ook verschijnen er bij sommige bioscoopzalen detectiepoortjes. De regelmatige Nederlandse bioscoopbezoeker wordt af en toe voorafgaande aan de film geconfronteerd met het bericht dat het niet de bedoeling is om opnames te maken.
Dergelijke maatregelen lijken niet echt effectief. Kort nadat ze in premiere gaan, zijn de meeste films vaak al te downloaden via nieuwsgroepen en uitwisselnetwerken als BitTorrent en Kazaa. Doordat dvd-branders steeds goedkoper worden, gebeurt het ook steeds vaker dat mensen even een kopietje maken van een via internet opgehaalde film voor een vriend, familielid of collega.
Illegaal gekopieerde films duiken dus overal op. Behalve in de statistieken dan. Het gaat namelijk uitstekend met de filmindustrie. De bioscoopopbrengsten waren nog nooit zo hoog als in 2002 en 2003, zo blijkt uit cijfers van de Motion Picture Association of America (MPAA), de Amerikaanse organisatie van filmproducenten.
Het aantal bioscoopbezoeken in de VS daalde in 2003 weliswaar met 4 procent tot 1,57 miljard, maar, zo hield MPAA-voorzitter Jack Valenti zijn gehoor van bioscoopeigenaren bij de presentatie van de cijfers voor: de bioscoopzalen hebben nog nooit zo vol gezeten als nu. ?Om een aantal bioscoopbezoeken te vinden dat vergelijkbaar is met 2003, moeten we 48 jaar teruggaan, naar 1955, voor de tijd van televisie en kabel?, aldus Valenti.
Het lijkt erop dat de bioscopen weinig te lijden hebben van het gratis filmaanbod via internet. Een bioscoopbezoek vergelijken met het bekijken van een film op je computerscherm of tv is natuurlijk ook niet helemaal eerlijk. ?Naar de film gaan? is doorgaans een sociale gebeurtenis, vaak gekoppeld aan restaurant- of cafebezoek. Niet te vergelijken met het bekijken van een film via je pc.
Het lijkt meer voor de hand te liggen dat illegaal aangeboden films concurreren met de dvd en de ouderwetse video. In de praktijk blijkt daar echter ook nog weinig van. Het gaat crescendo met de verkoop van videofilms (videobanden + dvd?s).
De NVPI, de Nederlandse brancheorganisatie van wat de entertainmentindustrie (de producenten van muziek, films en games) wordt genoemd, becijferde onlangs dat het totaal aantal verkochte videofilms in het eerste halfjaar van 2004 met 18 procent was gestegen in vergelijking met dezelfde periode vorig jaar. In het eerste halfjaar van 2003 gingen er iets meer dan negen miljoen video?s en dvd?s over de toonbank, in de eerste zes maanden van 2004 waren het er bijna elf miljoen.
Geen geringe prestatie in een tijd dat half Nederland klaagt dat het zo slecht gaat met de economie. Ter vergelijking: de muziekomzet daalde in het eerste halfjaar van 2004 met 6 procent, de afzet (het aantal verkochte cd?s, cassettebandjes en muziek-dvd?s) nam af met 4 procent.
Hoe komt het dat de filmindustrie vooralsnog immuun lijkt voor het gratis online aanbod van films? Om te beginnen vereist het downloaden van films een stuk meer geduld dan het ophalen van een cd of wat losse nummers. Een film is al snel zeven keer zo groot als een cd.
De grote omvang van filmbestanden betekent niet alleen dat het wachten langer duurt, maar ook dat fanatieke film-downloaders eerder tegen de datalimieten van hun providers aanlopen. De meeste internetaanbieders zitten niet te wachten op mensen die de hele dag films naar binnen aan het trekken zijn. Films downloaden kost veel bandbreedte (en dus geld). Iemand die een paar films ophaalt, gebruikt al snel net zoveel bandbreedte als iemand die een jaar lang e-mailt en websites bezoekt.
Het downloaden van films kan bovendien een hoop gehannes en frustratie kan opleveren. Als je er na vier uur downloaden bijvoorbeeld achterkomt dat je de verkeerde film hebt opgehaald, is dat toch net wat vervelender dan als je na vier minuten ontdekt dat je niet het gewenste muziekbestand hebt gedownload.
Daar komt bij dat film kijken op je computer minder prettig is dan muziek luisteren via je pc. De gemiddelde monitor voor de pc is nu eenmaal niet zo groot dat je er avond na avond vanaf de bank naar wilt kijken. De oplossing ligt voor de hand: je pc doorlussen naar je tv of de film op dvd branden en afspelen op de dvd-speler voor de tv. Maar voor welke oplossing je ook kiest: het is gedoe. En voor veel huis- tuin-en-keuken pc-gebruikers is het te veel gedoe.
Tot slot profiteren de filmverkopers op dit moment waarschijnlijk van de goede verkopen van dvd-spelers ? inmiddels heeft vier op de tien Nederlandse huishoudens een dvd-speler. Wie een nieuw apparaat in zijn huiskamer heeft staan, wil ook wat hebben om er op af te spelen. Naar de winkel dus om dvd?s te kopen. Dat komt goed uit, want dvd?s worden goedkoper. Volgens de NVPI is de verkoopprijs van de gemiddelde dvd in een jaar tijd gedaald van 19,90 euro naar 14,26 euro.
Hoe de toekomst er uitziet voor de filmindustrie is moeilijk te zeggen. Het heeft bij de platenmaatschappijen ook enige tijd geduurd voordat ze last begonnen te krijgen van de verspreiding van mp3- bestanden via internet. Napster zorgde eind jaren negentig voor de grote doorbraak. Wellicht dat de filmindustrie door een zelfde noodlot wordt getroffen: omdat de internetverbindingen sneller worden en het downloaden van films makkelijker wordt. Op dit moment lijken de gevolgen van internet voor de filmmakers echter nog minimaal.