geplaatst
Hoe onstaat het raadselachtige bewustzijn uit de activiteit van hersencellen? Samenwerking tussen psychologen en hersenonderzoekers heeft de kloof tussen brein en geest niet kleiner gemaakt, stelt hersenonderzoeker Victor Lamme in zijn intree-rede. Hij wil de zoektocht naar het bewustzijn voortzetten, maar dan zonder psychologen.
Hij weet het beter dan God en kan wel zonder de psychologen. Dat zelfvertrouwen zal Victor Lamme nodig hebben ook, want zijn doel is hoog: het bewustzijn verklaren. Vandaag spreekt hij als hoogleraar cognitieve neurowetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam zijn intree-rede uit. Zijn boodschap is al evenmin bescheiden: zijn collega’s moeten het totaal anders aanpakken.
Omdat hersenonderzoekers, psychologen, filosofen en anderen er afzonderlijk maar niet in slagen de menselijke geest te ontwarren, proberen ze het nu samen onder de noemer ‘cognitieve neurowetenschappen’. De krachtenbundeling is nog niet op gang gekomen, of Lamme stelt al voor om de psychologen eruit te knikkeren – de filosofen en andere lagen er wat hem betreft al uit. Geest en gedrag moeten volgens hem zuiver in termen van hersenen en hersencellen worden beschreven.
Terug naar af? “Psychologen zeggen wel dat ze het bewustzijn onderzoeken, maar eigenlijk beschrijven ze dan steeds een onderdeel ervan, zoals aandacht, taal of uitvoerende controle,” zegt Lamme. “Op die manier redeneren ze het bewustzijn weg, en sta je dus alsnog met lege handen.” Gebruik je deze psychologische theorieën als uitgangspunt, dan zul je het bewustzijn dus niet vinden, aldus Lamme.
Lamme wil alleen uitgaan van basale biologische principes, zoals de manier waarop hersencellen hun contacten leggen en verstevigen. “Daaruit wil ik een biologisch model van de hersenwerking bouwen waaruit functies als aandacht, controle, maar ook bewustzijn, als vanzelf ontstaan.” In een originele oratie – waarin Lamme een balletje opgooit bij God – legt hij vandaag aan familie, collega’s en God uit hoe zo’n model er ongeveer uitziet.
“Als een plaatje op je netvlies valt, dan reageert de eerste, ‘eenvoudige’ visuele hersenschors daar al binnen enkele honderdsten van een seconde op.” Dit hersengebied achterin het hoofd stuurt de signalen meestal door naar voren, naar de meer gespecialiseerde bieden: naar de tweede visuele schors, naar de motorische gebieden, en soms ook naar de voorhoofdskwab.
“Hoe diep in de hersenen zo’n beeld doordringt, hangt onder andere af van het beeld zelf: het menselijk brein is bijvoorbeeld erg op gezichten gespitst, dus die zullen ver doordringen.” Er zijn zelfs hersencellen die maar op één gezicht reageren: een cel voor je geliefde, een voor je schoonmoeder en misschien wel een voor Máxima.
“Maar dit alles kan gebeuren zonder dat het ons bewustzijn bereikt,” zegt Lamme. “Bewustzijn ontstaat een tiende seconde later: als naast deze informatiestroom naar voren, ook terugkoppeling ontstaat en al die gebieden elkaar beďnvloeden.“ Zie het als een vergadering waarin iedereen tegelijk met elkaar praat en elkaar nog verstaat ook. “Die complexe terugkoppeling leidt tot bewustzijn,” aldus Lamme. “Dit ruwe model wil ik verder uitwerken, en ik moet aantonen dat het klopt.”
Als Lamme het voor elkaar krijgt om dit visuele bewustzijn te bewijzen, dan is het de vraag of hij ook psychologen overtuigt. Want aantonen welke hersenpatronen bij bewustzijn horen, is één. Werkelijk begrijpen hoe de gewaarwording, de persoonlijke ervaring van het zien ontstaat – laat staan het bewustzijn – dat is iets anders. Psychologische verklaringen kunnen de kloof tussen brein en geest niet overbruggen, maar een neuronale verklaring kan dat evenmin. De psychologische aanpak heeft zijn beperkingen, maar datzelfde zeggen psychologen over de neurologische aanpak.
Lamme heeft echter nog een bezwaar tegen de psychologische zoektocht naar het bewustzijn. “Bewustzijn is er in vele gradaties en staat gedeeltelijk los van wat iemand erover kan vertellen. Je kunt bijvoorbeeld iets zien, terwijl je je er niet zodanig van bewust bent dat je kan vertellen wat je ziet. Dat maakt het heel moeilijk om te bestuderen, zeker met de psychologische onderzoeksmethoden, waarbij proefpersonen doorgaans zelf moeten rapporteren wat ze ervaren.”
Victor Lamme zal gelegenheid genoeg krijgen om zijn bezwaren te bediscussiëren, want van alle mogelijke faculteiten is hij voor zijn hoogleraarspost twee jaar geleden verhuisd naar de UvA-faculteit Psychologie.
-------------------- People are like pieces of a puzzle. We all fit together, but not all of us connect. Berichten: 6985 | Plaats: Zeist | Geregistreerd: Jul 2002
| IP: Gelogd |
geplaatst
Hierbij wil ik Nims en Victor Lamme aanraden het boek "Het bewustzijnsmechanisme ontdekt" van Albert Jarsin te lezen.
Berichten: 1 | Plaats: Amsterdam | Geregistreerd: Dec 2006
| IP: Gelogd |
UBBFriend: Email deze pagina naar iemand!
Printer-versie van dit onderwerp
