geplaatst
Het was voor hoogleraren en een zaal vol familie en collega’s dat Mark Spiering van de Universiteit van Amsterdam gisteren foto’s toonde van naakte vrouwen, geklede vrouwen en groene planten. Hij verdedigde er zijn promotie-onderzoek naar de psychologische en de lichamelijke componenten van een seksuele reactie. Een van zijn conclusies: “Het seksuele systeem wordt deels onbewust maar met grote voorrang geactiveerd.”
Voor die en andere conclusies hebben vele vrijwilligers vele malen gekeken naar foto’s en zo snel mogelijk op de juiste knop (‘seks’ of ‘neutraal’) gedrukt, vragen beantwoord en tests gedaan. Spiering wilde de psychologische, lichamelijke, bewuste en onbewuste componenten, die normaal gesproken in de draaikolk van seksuele opwinding over elkaar heen vallen, uiteen rafelen en afzonderlijk tegen het licht houden.
Een van de trucs die Spiering daarvoor gebruikte, was getoonde foto’s te laten voorafgaan door extreem korte seksuele en neutrale beelden, te kort om het bewustzijn te bereiken. Dat had geen enkel effect, behalve in één combinatie. Wanneer een naaktbeeld werd voorafgegaan door seksuele flits, dan wisten de proefpersonen plotseling veel sneller de knop ‘seks’ te vinden. Spiering: ”Dat laat zien dat het seksuele systeem in de hersenen actief wordt terwijl je je niet bewust bent van de informatie.”
In zijn proefschrift en in een artikel dat op dit moment bij de drukker ligt, tonen schema’s hoe alle componenten twee parallelle paden vormen. “Een seksueel plaatje leidt doorgaans automatisch tot een lichamelijke seksuele reactie. We zijn ons niet bewust van dit pad, het is zelfs niet toegankelijk voor ons bewustzijn. Ook de lichamelijke herinneringen die door het seksuele plaatje worden opgeroepen, zijn ontoegankelijk.”
De bewuste ervaring komt pas daarna, en – zo concludeert Spiering uit zijn onderzoek – bestaat uit twee delen. Enerzijds worden we ons bewust van die lichamelijke reactie. De ‘warme’ cognitie heet dat in psychologische termen. Hartkloppingen en bloedstromen die een ommetje maken, worden door het brein gesignaleerd als opwinding, zij het algemene opwinding en niet per se seksueel. Maar er is ook het bewuste en rationele pad dat een beroep kan doen op expliciete, toegankelijke herinneringen. Als die ‘koude’ cognitie iets als seksueel definieert, dan weten we genoeg. Seks! Of nauwkeuriger gezegd: “De lichamelijke gewaarwording en de koude, rationele definitie leiden samen tot de bewuste ervaring van seksuele opwinding.”
Spiering vergelijkt het met het angstsysteem. “Ook daar heb je twee paden. De ‘quick and dirty’ route doet je razendsnel opspringen voor een touw dat op een slang lijkt. De bewuste route werkt trager maar nauwkeuriger, en vertelt je dat het maar een touw is.”
Dat ook bij seks die snelle, lichamelijke route slordig is, bleek uit onderzoek van Ellen Laan (eveneens Universiteit van Amsterdam). Vrouwelijke proefpersonen bleken namelijk lichamelijk te reageren op porno-foto’s, ook als ze die niet opwindend vonden.
“Het voordeel van zo’n ‘quick and dirty’ route is dat we heel snel kunnen reageren. Bij gevaar is dat evolutionair gezien natuurlijk van groot belang.” Op blije gezichten reageren we veel trager, vertelt Spiering, omdat die minder dringend zijn. “Op seksuele signalen reageren we wel weer snel, want die staan ook hoog op de evolutionaire prioriteitenlijst. Ik vermoed ergens tussen gevaar en blije gezichten in.”
Net als angst krijgt seks daarom voorrang bij de verwerking in de hersenen, of je dat nu wilt of niet. “Als je een boek leest, dan kies je ervoor om daar je aandacht op te richten. Het boek is het centrum van je aandacht. Komt er nu in je ooghoeken een signaal van seks of angst binnen, dan wordt dat door de hersenen opgemerkt als belangrijke stimulus. Ze verplaatsen die stimulus direct van de periferie naar het centrum van je aandacht. Het lijkt of seks de aandacht ‘trekt’, maar in werkelijkheid geeft het brein er voorrang aan.”
Dat verhoogt de kans op seks en komt ook van pas tíjdens vrijen, volgens Spiering. De automatische voorrang voor seks wordt flink uitgebuit in reclame en videoclips. En helaas betekent automatisch ook overal en altijd, ook als het níet uitkomt. “Als je aan het werk bent, bijvoorbeeld.”
De kracht van de voorkeur merkte Spiering toen de proefpersonen foto’s bekeken vol geklede vrouwen en één naakte vrouw. “Die zagen ze veel sneller dan dat ze één geklede vrouw tussen naakten zagen.” Het is dus makkelijker om ongezien gekleed op een naaktstrand te liggen, dan ongezien naakt door een druk Centraal Station te lopen.
Mark Spiering voerde het onderzoek uit bij de UvA-afdeling klinische psychologie. “Het doel is om beter inzicht te krijgen in seksuele stoornissen. Soms gaat het al mis op het onbewuste, lichamelijke pad. Dat kan als het impliciete geheugen seksuele prikkels heeft gekoppeld aan een traumatische ervaring.” Seksuele prikkels roepen dan negatieve gevoelens op. “Maar meestal werkt het onbewuste deel prima. Het proces van seksuele opwinding stopt dan alleen doordat het hoofd, het bewuste pad, zich ermee bemoeit. Gepieker dus.”
-------------------- People are like pieces of a puzzle. We all fit together, but not all of us connect. Berichten: 6985 | Plaats: Zeist | Geregistreerd: Jul 2002
| IP: Gelogd |
-------------------- People are like pieces of a puzzle. We all fit together, but not all of us connect. Berichten: 6985 | Plaats: Zeist | Geregistreerd: Jul 2002
| IP: Gelogd |
UBBFriend: Email deze pagina naar iemand!
Printer-versie van dit onderwerp
![[Razz]](tongue.gif)
